Stan czuwania powraca

Premiera w czwartek 3 grudnia
Badając tytułową figurę homo edax, człowieka niszczącego i pochłaniającego wszystko, co stanie na drodze jego rozwoju i postępu, profesor Ryszard Koziołek odwołuje się do źródłowego dla odmienności humanistyki od nauk ścisłych, pytania dlaczego?, które niesie w sobie ciekawość i chęć poznania, a równocześnie niezgodę i protest.

Ryszard Koziołek – literaturoznawca, eseista, profesor w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego, rektor UŚ na kadencję 2020 – 2024.
W 2010 roku otrzymał Nagrodę Literacką Gdynia w kategorii „Eseistyka” za książkę Ciała Sienkiewicza. Studia o płci i przemocy. Członek jury Nagrody Literackiej Nike w latach 2012-2015. Stały współpracownik „Tygodnika Powszechnego”. W 2016 jego książka Dobrze się myśli literaturą została uhonorowana Śląskim Wawrzynem Literackim. W 2017 r. otrzymał Nagrodę im. Kazimierza Wyki za wybitne osiągnięcia w dziedzinie eseistyki oraz krytyki literackiej i artystycznej. Ostatnio wydał książkę Wiele tytułów (2019).

Bibliografia
Hannah Arendt, Kondycja ludzka, przeł. A. Łagodzka, Warszawa 2000
Jan Kott, Gilgamesz albo śmiertelność, w tegoż: Pisma Wybrane t.1-3, Warszawa 1991
Sven Lindqvist, Wytępić całe to bydło, przeł. M. Haykowska, Warszawa 2009
Marshall Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, przeł. M. Szuster, Kraków 2006
Harold Bloom, Jak czytać i po co?, przeł. A. Kunicka, Warszawa 2019

Wykład jest interpretacją dwóch modeli kultury, greckiej i judeochrześcijańskiej, przez pryzmat historii założycielskich, które łączy motyw wędrówki. Scalające doświadczenie drogi, która zmienia sposób postrzegania, jest przez profesora Pawła Śpiewaka wiązane z wewnętrznym dojrzewaniem. W tym kontekście to właśnie przemiana okazuje się podstawą każdej opowieści, bez względu na to, czy pochodzi z obszaru literatury, sztuki czy filozofii.

Paweł Śpiewak socjolog, historyk idei, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, publicysta, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2013 roku za całokształt twórczości otrzymał Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „Pisarstwo religijne lub filozoficzne”. Autor wielu książek, m.in. „W stronę wspólnego dobra” (1998), „Midrasze: księga nad księgami” (2004), „Pamięć po komunizmie” (2005), „Żydokomuna” (2012). Od wielu lat bada i popularyzuje filozofię i teorię polityki. Zajmuje się problematyką przemian społecznych i politycznych.

Bibliografia
E. Auerbach, Blizna Odyseusza (w:) Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, tłum. Z. Żabicki, Warszawa 1968.
P. Hadot, Czym jest filozofia starożytna?, tłum. P. Domański, Warszawa 2020.
W. Jaeger, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, tłum. M. Plezia i H. Bednarek. Warszawa 2001.
S. Kierkegaard, Bojaźń i drżenie, tłum. J. Iwaszkiewicz, Poznań, 1995.
E. Levinas, Cztery lektury talmudyczne, tłum. E. Burska, Kraków 1995.
J. Parandowski, Przygody Odyseusza, Warszawa 2011.
P. Śpiewak, Pięć ksiąg Tory, Komentarze, Warszawa 2012.
S. Vincenz, Po stronie dialogu,Warszawa 1983.
S. Vincenz, Eseje i szkice zebrane, Wrocław 1997.
G. von Rad, Teologia Starego Testamentu, tłum. B. Widła, Warszawa.

Juhani Pallasmaa bada splot etyki i estetyki, analizując sztukę jako narzędzie komunikacyjne umożliwiające dzielenie się doświadczeniami, przywracanie światu zachwianego porządku i sensu. Zadając pytanie o naturę procesu twórczego i obowiązki artysty, Pallasmaa ukazuje sztukę, jako rozgrywający się na styku intuicji, przeczuć i emocji, akt pogłębionej lektury rzeczywistości, próbę zrozumienia świata i zakorzenienia w nim.

Zwraca uwagę na odpowiedzialność spoczywająca na twórcach, konieczność przylgnięcia do świata, splecenia z nim, ukazania go z perspektywy wzajemnych powiązań i wpływów, ujawnienia go w relacjach współpracy, współzależności, symbiozy. W tym ujęciu celem i sensem tworzenia, projektowania, budowania staje się uruchomianie zmysłu całości, zdolności scalania doświadczeń w jeden wzór, z wpisanym w niego kojącym poczuciem integralności ze światem.

Biogram:
Juhani Pallasmaa urodzony w 1936 roku, pisarz, profesor i teoretyk architektury. Jeden z najbardziej znanych fińskich architektów. Pełnił funkcje m. in.: rektora Instytutu Sztuk Przemysłowych w Helsinkach, dyrektora Muzeum Fińskiej Architektury oraz profesora i dziekana wydziału architektury na Uniwersytecie Technologicznym w Helsinkach. Wykładał na wielu uniwersytetach na całym świecie. Członek jury Pritzker Architecture Prize w latach 2008-2014.
Opublikował 60 książek, ponad 400 esejów, artykułów i wstępów, jego pisma były tłumaczone na 35 języków Jego najbardziej znane książki, to „Oczy skóry”, „Myśląca dłoń. Egzystencjalna i ucieleśniona mądrość w architekturze” , „The Architecture of Image: existential space in cinema”.
Członek honorowy SAFA, AIA i  RIBA, Academician of the International Academy of Architecture, Za swoją działalność otrzymał liczne międzynarodowe nagrody.

Ewa Bińczyk opisuje XXI wiek jako epokę marazmu. Greckie marasmos to stan, w którym organizm nie rozpoznaje własnej sytuacji, z czym wiąże się niezdolność do działania: inercja i uwiąd. Żyjemy w epoce nieodwracalnych strat: tracimy rafy koralowe, żyzne gleby, przewidywalność pór roku, poszczególne gatunki i stabilną pokrywę lodową Arktyki.

Liczne raporty na temat kondycji systemów planetarnych przygotowywane przez setki przyrodoznawców ostrzegają, że przekraczamy właśnie granice planetarne, gwarantujące zachowanie znanego nam życia epoki holocenu. Skala destrukcji określana jest przez badaczy jako bezprecedensowa. Każdego dnia paleta dostępnych rozwiązań dramatycznie się zawęża, dlatego antropocen nazywany jest epoką utraty przyszłości i cynicznego zarządzania stratą. Odwołując się do praktycznego wymiaru filozofii, Ewa Bińczyk stawia pytania o to, czy i w jakich warunkach zdołamy jeszcze zaaranżować przetrwanie cywilizacji.

Ewa Bińczyk, dr hab. prof. UMK, kieruje Zakładem Filozofii Nauki w Instytucie Filozofii UMK. Zajmuje się współczesną filozofią nauki i techniki, studiami nad nauką i technologią, a także socjologią wiedzy naukowej. Autorka książek: „Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu”, „Socjologia wiedzy w Biblii”, „ Obraz, który nas zniewala”, „Technonauka w społeczeństwie ryzyka”. Współredaktorka książek „Studia nad nauką oraz technologią” i „Horyzonty konstruktywizmu”, współautorka pracy „Modeling Technoscience and Nanotechnology Assessment”.  Stypendystka Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2005), Fundacji Fulbrighta (2006-2007), laureatka stypendium tygodnika „Polityka” „Zostańcie z nami” (2010).